Dopiero w czerwcu 1989 roku zarząd polskiego Pen Clubu zażądał przywrócenia pisarza i jego twórczości społeczeństwu...
Po studiach osiedlił się w Warszawie okupowanej wówczas przez Rosję, gdzie zastała go I wojna światowa. Jako obywatel wrogiego Rosji Cesarstwa Austro-Węgier został przez Rosjan zesłany do Turkiestanu. Wybuch komunistycznej rewolucji w Rosji zmusił go - aby przeżyć - do przystąpienia do Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich, jaka zawiązała się w Taszkencie. Po przymusowym wcieleniu do Armii Czerwonej w 1920 roku ucieka z "sowieckiego raju" wraz z żoną i małą córeczką. Trwająca ponad rok, długa i pełna niebezpieczeństw podróż do Polski wiedzie ich przez Iran, Indie i Anglię, ale kończy się szczęśliwie.
Wtedy też krótkie czasy wolnej Polski stały się jego najbardziej aktywnymi latami życia. Pełnił w tym czasie różne odpowiedzialne funkcje publiczne i prywatne - był, m.in., sekretarzem Akademii Górniczej w Krakowie, redaktorem naczelnym „Przeglądu Sportowego”, „Kuriera Porannego”, redaktorem miesięcznika „Naokoło Świata”, prezesem polskiego PEN Clubu oraz prezesem Związku Zawodowego Literatów Polskich.
W tym samym okresie międzywojennej dwudziestolatki wydał kilkanaście dzieł literackich, które - wszystkie, bez wyjątku - były bardzo przychylnie oceniane przez krytyków i w większości stawały się przebojami literackimi swego okresu. Napisał też wtedy szereg scenariuszy do wielu przebojów kin polskich, a niektóre z nich (jak np. "Dzień wielkiej przygody") zdobyły popularność również w innych krajach, - Anglii, USA czy Włoszech. Jego filmy chwalone były przede wszystkim za zwięzłość, wyraźny zamysł i jasną wizję scenarzysty.
Zainicjował także dwa duże projekty kinematograficzne, które miał reżyserować Józef Lejtes: na początku lat trzydziestych napisał scenariusz do monumentalnego filmu "Janosik", jednak kosztorys przekraczał możliwości wytwórni filmowych, zaś jednoczesne współfinansowanie przez kilka wytwórni, czyli ko-produkcja często dzisiaj praktykowana - nie była wówczas znana. Drugim filmem miała być "Cyganeria krakowska" - satyry na stosunki krakowskie okresu młodopolskiego, której produkcja miała rozpocząć się pod koniec 1939 roku; niestety, wybuchła wojna.II wojnę światową spędził w Warszawie. W trakcie obrony miasta we wrześniu 1939 r. był kierownikiem sekcji propagandy Obywatelskiego Komitetu Pomocy Ludności Warszawy. Współpracował wówczas z kierującym obroną Warszawy jej prezydentem Stefanem Starzyńskim, pisząc m.in. jego przemówienia radiowe. W latach 1943-1944 wspólnie z Wilamem Horzycą był redaktorem podziemnego pisma „Nurt”.
W 1943 roku, za wiedzą i zgodą Delegatury Rządu na Kraj, wziął udział z ramienia Czerwonego Krzyża w misji niemieckiej badającej groby polskich oficerów zamordowanych w Katyniu. Przez to stał się po wojnie jednym z najbardziej niewygodnych dla sowieckiej Rosji świadków zbrodni katyńskiej. Prawie natychmiast po wojnie został fałszywie oskarżony przez władze komunistyczne o kolaborację z Niemcami i ścigany listami gończymi. Ukrywał się w jednym z krakowskich klasztorów, został jednak zdradzony przez Adama Ważyka i musiał natychmiast uciekać z Polski. Przez Czechy i Bawarię dotarł do Wojska Polskiego we Włoszech, gdzie został oczyszczony przez specjalną komisję z zarzutów kolaboracji i mianowany oficerem prasowym Drugiego Korpusu Wojska Polskiego.
W 1946 r. trafił do Anglii i tam już pozostał. Z Londynu publikował w polskiej prasie emigracyjnej, m.in. w londyńskich „Wiadomościach” i paryskiej „Kulturze”. Nieprzejednanie walczył piórem o godne miejsce Polski w Europie i ostro polemizował z zachodnimi politykami, którzy pozostawiali ją w sferze wpływów wschodnich lub starali się tłumaczyć postępowanie Sowietów. Pod koniec życia, gdy zachorował na jaskrę i nie mógł już samemu pisać, nie przerwał swej działalności i po prostu dyktował swe artykuły dla prasy.Zmarł w wieku 71 lat 24 listopada 1960 roku w Londynie z przyczyn naturalnych.
Dopiero 13 grudnia 2003 roku jego prochy zostały sprowadzone do Polski i pochowane na cmentarzu w Zakopanem.
Pan Goetel napisał scenariusze i adaptacje literackie do następujących filmów:
- Pan Tadeusz (1928)
- Z dnia na dzień (1929)
- Janko Muzykant (1930)
- Dziesięciu z Pawiaka (1931)
- Ułani, ułani, chłopcy malowani (1932)
- Pod Twoją obronę (1933)
- Dzień wielkiej przygody (1935)
- Dziewczyna szuka miłości (1938)
- Bogurodzica (1939) - patriotyczny film o polskich pilotach (ciąg dalszy filmu "Pod Twoją obronę") nie został ukończony z powodu napaści niemiecko-sowieckiej na Polskę i wybuchu II wojny światowej, a nakręcone już sceny prawdopodobnie już nie istnieją; zostały zniszczone w czasie wojny przez okupantów niemieckich, lub też zostały zniszczone już po wojnie przez komunistycznych lub sowieckich okupantów Polski.
- Historia pana Józefa (1956) - dramat, półgodzinny odcinek z cyklu "Douglas Fairbanks Młodszy prezentuje" emitowanego przez stację NBC w amerykańskiej telewizji. Sądząc po imionach bohaterów dramatu - "Pan Józef", "Maria", "Janek", "Felka" - rzecz z pewnością dotyczyła Polski i Polaków, najpewniej jeszcze pod zaborem rosyjskim lub podczas nowej wówczas okupacji sowieckiej (gdyż pozostałymi bohaterami jest prawdopodobnie Rosjanin "Siemionow" oraz dwóch żołnierzy). Przy okazji mała uwaga: pan Douglas Fairbanks Jr. (Amerykanin z żydowskimi korzeniami) przed wojną był lewicującą gwiazdą amerykańskich kin, jednak po II wojnie światowej - podobnie jak jego młodszy kolega-aktor Ronald Reagan - szybko stał się zagorzałym przeciwnikiem Związku Sowieckiego i komunizmu, tak więc "sprawy polskie" z pewnością musiały być mu znane. Podobno specjalnie zamówił scenariusz tego odcinka u pana Goetla po tym, jak dowiedział się o jego kłopotach finansowych; bardzo możliwe jest także, że zrobił to jednocześnie z pobudek politycznych, aby przypomnieć amerykańskiej (i brytyjskiej) widowni o nadal okupowanej przez komunistów Polsce.
IMDb (angielski)
Wikipedia (polski)
Bibliografia pana Ferdynanda dostępna jest TUTAJ
Świadek Goetel - artykuł o zbrodni w Katyniu
 |
| Taternicy, 1912 Pan Goetel pierwszy z lewej |
 |
| Karykatura Ferdynanda Goetla, "Tygodnik Ilustrowany", 1931 |
 |
| 1936 |
 |
| Katyń, 1943 Pan Goetel trzeci z lewej |
 |
| Koniec lat 1950-ch, Londyn |
PIERWOTNIE OPUBLIKOWANO NA BLOGU FilmyPolskie888.
ARTYKUŁ ZOSTAŁ PRZYWRÓCONY Z KOPII ZAPASOWEJ, Z TEGO POWODU FORMATOWANIE ARTYKUŁU LUB ZAŁĄCZONYCH DO NIEGO ILUSTRACJI MOŻE NIE PASOWAĆ DO OBECNEGO FORMATU. NIEKTÓRE ILUSTRACJE MOGĄ BYĆ OBECNIE NIEDOSTĘPNE.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz