Tyszkiewiczowa, Maria Anna – Hanka Ordonówna

W 1950 roku zmarła Maria Anna Tyszkiewiczowa, znana przede wszystkim jako Hanka Ordonówna, a także pod pseudonimem scenicznym "Ordonka" i pseudonimem literackim jako Weronika Hort.

        Urodziła się 25 września 1902 roku w Warszawie jako córka kolejarza Władysława i Heleny z Bieńkowskich.
W dzieciństwie uczęszczała do szkoły baletowej przy Teatrze Wielkim w Warszawie, a w wieku 16 lat debiutowała w teatrzyku „Sfinks”. W okresie występów w teatrze „Wesoły Ul” w Lublinie zyskała popularność jako wykonawczyni piosenek o tematyce żołnierskiej. Po upadku lubelskiego teatru wróciła do Warszawy i w 1919 roku podjęła pracę w kabarecie Miraż, a na początku 1923 roku grała w „Stańczyku”. Następnie od marca 1923 roku rozpoczęła karierę jako szansonistka w kabarecie „Qui Pro Quo”, w którym występowała do 1931 roku. W 1924 roku występowała także na zagranicznych scenach, m.in. w Niemczech i we Francji.

We Włoszech, w Wiedniu i w Paryżu uzupełniała swoją wokalną edukację. Od 1931 roku występowała również gościnnie w teatrach „Banda”, „Wielka Rewia”, „Cyrulik Warszawski”.

Ogromną rolę w ukształtowaniu jej scenicznej dojrzałości odegrał Fryderyk Jarosy. Pod jego kierunkiem wykształciła swój niepowtarzalny styl, stając się dojrzałą artystką. Sławę, nieprzemijającą do wybuchu wojny, dało jej wykonanie piosenki „Miłość ci wszystko wybaczy” z filmu Szpieg w masce (1933). Po premierze produkcji filmowej piosenka stała się wizytówką Ordonówny. W wielu miastach Polski dawała liczne koncerty jako artystka sceniczna (diseuse), a także odbywała zagraniczne tournée. Przyjmowano ją entuzjastycznie w Paryżu, Berlinie, Wiedniu, Atenach, Bejrucie, Damaszku, Jerozolimie, Tel Awiwie, Kairze, Rydze i w Stanach Zjednoczonych.
Mało znanym jest fakt, że prawie zawsze samodzielnie przygotowywała dla siebie wszystkie kostiumy sceniczne dla siebie, a jej partnerem w duecie scenicznym był już wtedy Igo Sym, który za kilka lat miał jej się „dobrze” odpłacić...

Ślub Ordonki z hr.Tyszkiewiczem

W 1931 roku „Ordonka” (jak ją powszechnie nazywano) została żoną hrabiego Michała Tyszkiewicza, który był też autorem tekstów wielu jej piosenek. Mimo że została hrabiną, nadal występowała w kabarecie i dodatkowo jeździła konno w rewii cyrkowej. Intensywna praca spowodowała powrót choroby płuc, z której udało jej się wyleczyć dzięki intensywnej opiece męża i lekarzy. Po powrocie do zdrowia koncertowała w Stanach Zjednoczonych, skąd powróciła do Polski w 1939 roku.

Po wybuchu II wojny światowej przebywała początkowo w Warszawie, gdzie jesienią 1939 roku została uwięziona przez Niemców na Pawiaku. Do jej aresztowania doszło po wcześniej zaaranżowanym spotkaniu z Igo Symem, jej przedwojennym partnerem scenicznym Ordonówny, który był konfidentem gestapo. Została jednak zwolniona dzięki staraniom męża i wyjechała do Wilna. Tam w latach 1940–1941 grała w Teatrze na Pohulance, w „Lutni” i w Polskim Teatrze Dramatycznym, jednak po zajęciu Litwy przez ZSRS została po raz kolejny aresztowana - tym razem przez sowieckie NKWD - i jako polska burżuazyjna inteligentka wywieziona do łagru w Uzbekistanie (jej mąż hrabia Tyszkiewicz także, ale do innego łagru w Rosji).

Ordonka i Igo Sym

Natomiast Igo Sym, rozpoznany wtedy jako zdrajca i konfident niemiecki, został wkrótce skazany na karę śmierci przez polskie władze podziemne i później zastrzelony przez żołnierzy Armii Krajowej

W czasie zesłania, z uwagi na trudne warunki życia, Ordonównie powróciła choroba płuc. Po uwolnieniu w następstwie układu Sikorski-Majski początkowo zorganizowała teatr w polskim ośrodku w Tocku, później natomiast zajęła się organizowaniem pomocy dla osieroconych dzieci polskich wygnańców i z uwagi na stan zdrowia wyjechała do Taszkientu, gdzie panował lepszy klimat dla gruźlików. W tym okresie spotkała się ponownie z mężem. Po ujawnieniu przez Niemców w 1943 roku masakry katyńskiej i zerwaniu przez ZSRS stosunków z rządem RP została ewakuowana razem z sierocińcem przez Bombaj w Indiach do Bejrutu w Libanie.
Pogarszający się stan zdrowia zmusił ją do zamieszkania z mężem w Bejrucie i podjęcia poważniejszego leczenia, gdzie mieszkali do końca wojny i pozostali po jej zakończeniu.
Niestety, nieleczona podczas pobytu w ZSRS gruźlica była już zbyt zaawansowana i lekarze mogli już jedynie opóźnić jej skutki.
Hanka Ordonówna zmarła 8 września 1950 roku w Bejrucie i tam została pochowana.

Na jej grobie wykuto napis:

ŚP Maria Hanna Tyszkiewiczowa Hanka Ordonówna.
Ur. 25 IX 1902 zm. 8 IX 1950.
Tyś jest ucieczką moją od ucieśnienia zachowasz mię i piosenkami radosnego wybawienia uraczysz mię.
Ps. XXXII. 7

W 1990 roku jej prochy sprowadzono do Polski i pochowano na warszawskich Powązkach.
W tym samym roku jej imię nadano Szkole Podstawowej nr 209 w Warszawie.

Hanka Ordonówna – Miłość Ci wszystko wybaczy

© Imię i Nazwisko do wiadomości Redakcji
8 września 2012 (uaktualnienie: 2013)
źródło publikacji: „FilmyPolskie888”
www.FilmyPolskie888.blogspot.com

Jedna z ostatnich fotografii.

Bejrut, 1949 r.

---

ARTYKUŁ PRZYWRÓCONY Z KOPII ZAPASOWYCH, Z TEGO POWODU ORYGINALNY FORMAT ARTYKUŁU MOŻE NIE PASOWAĆ DO FORMATU OBECNEGO BLOGU. NIEKTÓRE ILUSTRACJE MOGĄ BYĆ OBECNIE NIEDOSTĘPNE, A LINKI MOGĄ BYĆ NIEAKTUALNE.

OSTATNIE UAKTUALNIENIE: 2019-09-22-09:37 CET